Lời cảnh báo từ đại dương

Báo cáo về hệ lụy của rác thải nhựa đối với các loài vật, đa đạng sinh học và hệ sinh thái biển được WWF tổng kết từ hơn 2.500 nghiên cứu, cho thấy bức tranh toàn cảnh về tác động và quy mô đáng lo ngại của ô nhiễm rác thải nhựa. Liên hợp quốc đánh giá sự gia tăng nhanh chóng của ô nhiễm do nhựa là "cuộc khủng hoảng của hành tinh", đe dọa đẩy lùi những nỗ lực bảo vệ môi trường sống chung và có nguy cơ tiếp tục xấu đi ngay cả khi các cam kết hiện tại của các doanh nghiệp và chính phủ được thực hiện. WWF kêu gọi các chính phủ khẩn trương đàm phán, xây dựng một hiệp ước quốc tế về rác thải nhựa, nhằm hạn chế những rủi ro ngày càng lớn đối với sự sống trong các đại dương.

Nhựa mới chỉ được sử dụng rộng rãi trên thế giới từ giữa thế kỷ 20, nhưng khối lượng được sản xuất đã cao gấp đôi tổng khối lượng của tất cả các loài động vật trên cạn và dưới biển cộng lại. Theo ước tính, 60% tổng lượng nhựa từng được sản xuất đã trở thành rác thải và hiện có khoảng 80 triệu đến 150 triệu tấn rác thải nhựa đã tích tụ trong các đại dương, với mức tăng vọt trong hai thập niên vừa qua. Năm 2010, các nhà khoa học ước tính đã có từ 4,8 đến 12,7 triệu tấn chất thải nhựa đổ ra đại dương từ đất liền, trong khi một nghiên cứu gần đây cho thấy có khoảng 19 đến 23 triệu tấn xâm nhập vào nguồn nước trên thế giới mỗi năm.

Quá trình phân hủy của nhựa có thể kéo dài đến hàng trăm năm và khi diễn ra trong nước, quá trình đó tạo ra các hạt vi nhựa. Vì vậy, ngay cả khi toàn bộ nguồn ô nhiễm môi trường biển được chấm dứt hoàn toàn, lượng vi nhựa trong đại dương vẫn có thể tăng gấp hai lần vào năm 2050. Cùng với đó, khối lượng rác thải nhựa vẫn tiếp tục đổ ra biển và được WWF dự báo sẽ còn tăng gấp hai lần vào năm 2040, bất chấp những nỗ lực từ các chính phủ. Năm 2021, 27 quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) đã cấm các mặt hàng nhựa sử dụng một lần như dao, dĩa và ống hút. Pháp thậm chí đã cấm bao bì nhựa đối với tất cả trái cây và rau quả.

Trong một nghiên cứu năm 2021, trong số 555 loài cá được theo dõi thì có tới 386 loài cho thấy rác thải nhựa trong hệ tiêu hóa. Báo cáo của WWF thừa nhận, hiện chưa có đủ bằng chứng khoa học để đưa ra kết luận về những hậu quả tiềm ẩn của tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa ở các đại dương đối với sức khỏe con người. Tuy nhiên, báo cáo chỉ ra sự tồn tại đáng lo ngại của các thành phần nhựa ở mọi ngóc ngách của biển cả, từ mặt biển đến đáy sâu đại dương, trong cả những sinh vật phù du nhỏ nhất cho đến loài lớn nhất là cá voi. Ô nhiễm rác thải nhựa không chỉ xâm nhập vào chuỗi thức ăn trong đại dương, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hệ sinh thái biển quan trọng nhất trên thế giới như rạn san hô và rừng ngập mặn. Tại một số khu vực, như Địa Trung Hải, Hoàng Hải và biển băng ở Bắc Cực, ô nhiễm rác thải nhựa đã vượt quá ngưỡng an toàn cho hệ sinh thái.

Theo WWF, thế giới cần một hiệp ước toàn cầu mới về nhựa, có tính ràng buộc theo một tiêu chuẩn hành động chung, có các quy tắc và nghĩa vụ cụ thể, rõ ràng và có thể áp dụng phổ biến trong suốt vòng đời của nhựa, nhằm ứng phó hiệu quả với cuộc khủng hoảng nhựa hiện nay. WWF nhấn mạnh, việc làm sạch hoàn toàn các đại dương là gần như không thể, do đó, thế giới cần quyết liệt với những nguồn gây ô nhiễm môi trường biển ngay từ đầu.